3 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2024
12/02/2024
Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία (3 Δεκεμβρίου)θεσπίστηκε και τηρείται από τα Ηνωμένα Έθνη το 1992.Εορτάζεται σε όλον τον Πλανήτη προωθώντας τηνκατανόηση σε θέματα αναπηρίας και την κινητοποίηση υπέρτων δικαιωμάτων αξιοπρέπειας και ευημερίας των ατόμωνμε αναπηρία και επιδιώκει την αύξηση του βαθμού ένταξηςτων ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής,κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής.Η ημέρα αφορά την προώθηση των δικαιωμάτων και τηςευημερίας των ατόμων με αναπηρία σε κάθε επίπεδο τηςκοινωνίας και τη ευαισθητοποίησης σχετικά με τηνκατάσταση των ατόμων με αναπηρία σε όλες τις πτυχές τηςπολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής,ώστε να μπορούν να συμμετέχουν πλήρως, ισότιμα καιαποτελεσματικά στην κοινωνία με τους άλλους και να μην
αντιμετωπίζουν κανένα εμπόδιο σε όλες τις πτυχές της ζωήςτους.Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στον σημαντικό ρόλο πουδιαδραματίζουν τα άτομα με αναπηρία στη δημιουργία ενόςκόσμου χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμο για όλους στησυμμετοχής τους σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων πουεπηρεάζουν τη ζωή τους. Το θέμα φέτος αντικατοπτρίζει το τρέχον διεθνές πολιτικόκαι πολιτικό πλαίσιο, ιδίως το Σύμφωνο για το Μέλλον καιτην επερχόμενη Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τηνΚοινωνική Ανάπτυξη του 2025, και την ανάγκη ναδημιουργηθεί ώθηση για την επίτευξη της ατζέντας του 2030.Το θέμα επιδιώκει να ενισχύσει τον κεντρικό ρόλο τουηγετικού ρόλου των ατόμων με αναπηρία, σε όλες αυτές τιςπροσπάθειες - από την παγκόσμια έως την τοπική.
Βασικοί στόχοι και παρότρυνση για δράση Προώθηση της ηγεσίας των ατόμων με αναπηρία σεόλους τους τομείς της ζωής Διασφάλιση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία σεόλες τις πτυχές της κοινωνίας Αύξηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στιςδιαδικασίες λήψης αποφάσεων Ευαισθητοποίηση για τα δικαιώματα των ατόμων μεαναπηρία Εορτασμός των επιτευγμάτων των ατόμων με αναπηρία Και μερικές διευκρινήσεις: Σε τι αναφέρεται η αναπηρία;Αναπηρία είναι η κατάσταση ενός ατόμου η οποία έχει ωςαποτέλεσμα να είναι δυσκολότερο για αυτό να προβεί σεκάποιες δραστηριότητες ή να έχει ισότιμη προσβασιμότηταμέσα σε μια κοινωνία. Οι αναπηρίες μπορεί να είναι
νοητικές, αναπτυξιακές, σωματικές, κινητικές, αισθητηριακές,ή και συνδυασμός των προηγουμένων. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα τωνΑτόμων με Αναπηρία ορίζει τα άτομα με αναπηρία ως:άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ήαισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση μεδιάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρηκαι αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίσηβάση με τους άλλους.ΙστορίαΥπάρχουν ενδείξεις ότι άνθρωποι ήδη ακόμα και απότην προϊστορία φρόντιζαν τα άτομα με αναπηρία.Συγκεκριμένα, στον αρχαιολογικό χώροτου Γουίντοβερ της Φλόριντας (6.000-5.000 π.Χ.), ένας απότους σκελετούς που βρέθηκαν ήταν ενός εφήβου περίπου 15ετών, ο οποίος έπασχε από μυελομηνιγγοκήλη . Το αγόριήταν πιθανώς παράλυτο από τη μέση και κάτω, αλλά τονφρόντιζε η κοινότητα κυνηγών και συλλεκτών στην οποίαανήκε.Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε αρχιτεκτονική πρόνοια πουεπέτρεπε στα άτομα με μειωμένη κινητικότητα να έχουνπρόσβαση σε ναούς και σε θεραπευτικά ιερά. Συγκεκριμένα,τουλάχιστον από το 370 π.Χ., στο σημαντικότεροθεραπευτικό ιερό της ευρύτερης περιοχής, το Ιερό τουΑσκληπιού στην Επίδαυρο, υπήρχαν 11 μόνιμες πέτρινεςράμπες που παρείχαν πρόσβαση σε επισκέπτες με κινητικάπροβλήματα σε εννέα διαφορετικούς χώρους.ΣΗΜΕΡΑΣύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, το 10–11% τουπαγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περισσότεροι από ένα
δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, είναι άτομα μεαναπηρία.Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό των ατόμων μεαναπηρία κυμαίνεται μεταξύ 10-15% με αυξητική τάση. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά με βάσητα στοιχεία του ΠΟΥ ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίαυπολογίζεται περίπου στο ένα εκατομμύριο.Όραμα και Ανάγκη για ΔράσηΤο Σύνταγμα της Ελλάδας, στο άρθρο 2, αναδεικνύει τονσεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου σεπρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. Το άρθρο 4κατοχυρώνει την ισότητα μεταξύ των Ελλήνων, ηπαράγραφος 2 του άρθρου 5 προβλέπει την θεμελιακή αρχήτης μη-διάκρισης, ενώ το άρθρο 116 κατοχυρώνει τη λήψηθετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας ανδρών καιγυναικών, πέραν της παραγράφου 2 του άρθρου 4 πουπροβλέπει ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσαδικαιώματα και υποχρεώσεις.Επιπλέον, με την Αναθεώρηση του 2001, το Σύνταγμα, στηνπαράγραφο 6 του άρθρου 21, προβλέπει ρητά ότι "τα άτομαμε αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρωνπου εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξηκαι τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική καιπολιτική ζωή της χώρας."
Το πλέγμα δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία καιαντίστοιχων υποχρεώσεων των κρατών πουαποτυπώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για ταΔικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αντανακλά τουςαγώνες και τις διεκδικήσεις του αναπηρικού κινήματος γιαμία ζωή ισότιμη με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, μεαξιοπρέπεια, αυτονομία, και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.
Οι προσπάθειες για ίση συμμετοχή όλων, ωστόσο, θα έχουνκαρποφορήσει όταν ο πολίτης με αναπηρία δει τηνκαθημερινότητά του να αλλάζει ουσιωδώς, όταν Κράτος,ιδιωτικός τομέας, παραγωγικοί φορείς, κοινωνικοί εταίροι,αναπηρικό κίνημα και πολίτες γίνουν συνοδοιπόροι προςτην επίτευξη ενός κοινού οράματος: της πλήρουςεφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για ταΔικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Αυτό προϋποθέτειτην ανεμπόδιστη, αυτόνομη και ασφαλή άσκηση τωνδικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσειςσε κάθε τομέα του κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού καιπολιτιστικού βίου, καθώς και την εξασφάλιση ίσωνευκαιριών για όλους. Αυτό είναι και το όραμα της ΕθνικήςΣτρατηγικής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία2024-2030
Αναπηρία και Πρωτοβάθμια Φροντίδα ΥγείαςΗ Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) είναι το σύστημα υγείαςσύμφωνα με το οποίο παρέχονται υπηρεσίες έξω-νοσοκομειακήςφροντίδας υγείας, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζεται ισότιμηπρόσβαση όλου του πληθυσμού, στις υπηρεσίες αυτές.Σκοπός της ΠΦΥ είναι η πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή,αποκατάσταση και ενίσχυση της υγείας των πολιτών, παρέχονταςιατρικές υπηρεσίες, εξετάσεις και φάρμακα, εφαρμόζονταςταυτόχρονα κανόνες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας καιπρόληψης όσον αφορά τη δημόσια υγεία.H ΠΦΥ θεωρείται το πρώτο σημείο επαφής ενός ατόμου με τοσύστημα υγείας της χώρας, παρέχοντας την κατάλληληκαθοδήγηση του ατόμου μέσα στο σύστημα υγείας, ενώπαράλληλα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τη συνεχή καιολοκληρωμένη δια βίου φροντίδα για άτομα και κοινωνίες.Συγκεκριμένα τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία
παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, με έμφαση στηνπροαγωγή υγείας και την πρόληψη νοσημάτων, στονοικογενειακό προγραμματισμό και στις υπηρεσίεςαποκατάστασης των ασθενών, ενώ παρέχουν υπηρεσίες ακόμηκαι κατ' οίκον φροντίδας σε άτομα με αναπηρίες . Επίσης έχειτην ευθύνη για την παρακολούθηση χρονίως πασχόντων, γιατους οποίους δεν απαιτείται νοσηλεία σε νοσοκομείο καιγενικότερα δρα υποστηρικτικά τόσο για τον ασθενή, όσο και τοοικογενειακό του περιβάλλον παρέχοντας ολοκληρωμένεςυπηρεσίες ιατρικής, νοσηλευτικής, ψυχολογικής και κοινωνικήςυποστήριξης.
Στόχος όλων μας θα πρέπει να είναι η καταπολέμηση τωνδιακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και τωνοικογενειών τους και η προώθηση, προστασία καιαπόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικάκατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους.
αντιμετωπίζουν κανένα εμπόδιο σε όλες τις πτυχές της ζωήςτους.Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στον σημαντικό ρόλο πουδιαδραματίζουν τα άτομα με αναπηρία στη δημιουργία ενόςκόσμου χωρίς αποκλεισμούς και βιώσιμο για όλους στησυμμετοχής τους σε διαδικασίες λήψης αποφάσεων πουεπηρεάζουν τη ζωή τους. Το θέμα φέτος αντικατοπτρίζει το τρέχον διεθνές πολιτικόκαι πολιτικό πλαίσιο, ιδίως το Σύμφωνο για το Μέλλον καιτην επερχόμενη Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τηνΚοινωνική Ανάπτυξη του 2025, και την ανάγκη ναδημιουργηθεί ώθηση για την επίτευξη της ατζέντας του 2030.Το θέμα επιδιώκει να ενισχύσει τον κεντρικό ρόλο τουηγετικού ρόλου των ατόμων με αναπηρία, σε όλες αυτές τιςπροσπάθειες - από την παγκόσμια έως την τοπική.
Βασικοί στόχοι και παρότρυνση για δράση Προώθηση της ηγεσίας των ατόμων με αναπηρία σεόλους τους τομείς της ζωής Διασφάλιση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία σεόλες τις πτυχές της κοινωνίας Αύξηση της συμμετοχής των ατόμων με αναπηρία στιςδιαδικασίες λήψης αποφάσεων Ευαισθητοποίηση για τα δικαιώματα των ατόμων μεαναπηρία Εορτασμός των επιτευγμάτων των ατόμων με αναπηρία Και μερικές διευκρινήσεις: Σε τι αναφέρεται η αναπηρία;Αναπηρία είναι η κατάσταση ενός ατόμου η οποία έχει ωςαποτέλεσμα να είναι δυσκολότερο για αυτό να προβεί σεκάποιες δραστηριότητες ή να έχει ισότιμη προσβασιμότηταμέσα σε μια κοινωνία. Οι αναπηρίες μπορεί να είναι
νοητικές, αναπτυξιακές, σωματικές, κινητικές, αισθητηριακές,ή και συνδυασμός των προηγουμένων. Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα τωνΑτόμων με Αναπηρία ορίζει τα άτομα με αναπηρία ως:άτομα με μακροχρόνιες σωματικές, νοητικές, πνευματικές ήαισθητηριακές βλάβες, οι οποίες σε αλληλεπίδραση μεδιάφορα εμπόδια δύνανται να παρεμποδίσουν την πλήρηκαι αποτελεσματική συμμετοχή τους στην κοινωνία σε ίσηβάση με τους άλλους.ΙστορίαΥπάρχουν ενδείξεις ότι άνθρωποι ήδη ακόμα και απότην προϊστορία φρόντιζαν τα άτομα με αναπηρία.Συγκεκριμένα, στον αρχαιολογικό χώροτου Γουίντοβερ της Φλόριντας (6.000-5.000 π.Χ.), ένας απότους σκελετούς που βρέθηκαν ήταν ενός εφήβου περίπου 15ετών, ο οποίος έπασχε από μυελομηνιγγοκήλη . Το αγόριήταν πιθανώς παράλυτο από τη μέση και κάτω, αλλά τονφρόντιζε η κοινότητα κυνηγών και συλλεκτών στην οποίαανήκε.Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε αρχιτεκτονική πρόνοια πουεπέτρεπε στα άτομα με μειωμένη κινητικότητα να έχουνπρόσβαση σε ναούς και σε θεραπευτικά ιερά. Συγκεκριμένα,τουλάχιστον από το 370 π.Χ., στο σημαντικότεροθεραπευτικό ιερό της ευρύτερης περιοχής, το Ιερό τουΑσκληπιού στην Επίδαυρο, υπήρχαν 11 μόνιμες πέτρινεςράμπες που παρείχαν πρόσβαση σε επισκέπτες με κινητικάπροβλήματα σε εννέα διαφορετικούς χώρους.ΣΗΜΕΡΑΣύμφωνα με τα στοιχεία του ΠΟΥ, το 10–11% τουπαγκόσμιου πληθυσμού, δηλαδή περισσότεροι από ένα
δισεκατομμύριο άνθρωποι σε όλο τον κόσμο, είναι άτομα μεαναπηρία.Στην Ευρωπαϊκή Ένωση το ποσοστό των ατόμων μεαναπηρία κυμαίνεται μεταξύ 10-15% με αυξητική τάση. Στην Ελλάδα δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, αλλά με βάσητα στοιχεία του ΠΟΥ ο αριθμός των ατόμων με αναπηρίαυπολογίζεται περίπου στο ένα εκατομμύριο.Όραμα και Ανάγκη για ΔράσηΤο Σύνταγμα της Ελλάδας, στο άρθρο 2, αναδεικνύει τονσεβασμό και την προστασία της αξίας του ανθρώπου σεπρωταρχική υποχρέωση της Πολιτείας. Το άρθρο 4κατοχυρώνει την ισότητα μεταξύ των Ελλήνων, ηπαράγραφος 2 του άρθρου 5 προβλέπει την θεμελιακή αρχήτης μη-διάκρισης, ενώ το άρθρο 116 κατοχυρώνει τη λήψηθετικών μέτρων για την προώθηση της ισότητας ανδρών καιγυναικών, πέραν της παραγράφου 2 του άρθρου 4 πουπροβλέπει ότι οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσαδικαιώματα και υποχρεώσεις.Επιπλέον, με την Αναθεώρηση του 2001, το Σύνταγμα, στηνπαράγραφο 6 του άρθρου 21, προβλέπει ρητά ότι "τα άτομαμε αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρωνπου εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξηκαι τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική καιπολιτική ζωή της χώρας."
Το πλέγμα δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία καιαντίστοιχων υποχρεώσεων των κρατών πουαποτυπώνονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για ταΔικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες αντανακλά τουςαγώνες και τις διεκδικήσεις του αναπηρικού κινήματος γιαμία ζωή ισότιμη με τα υπόλοιπα μέλη της κοινωνίας, μεαξιοπρέπεια, αυτονομία, και καλύτερες συνθήκες διαβίωσης.
Οι προσπάθειες για ίση συμμετοχή όλων, ωστόσο, θα έχουνκαρποφορήσει όταν ο πολίτης με αναπηρία δει τηνκαθημερινότητά του να αλλάζει ουσιωδώς, όταν Κράτος,ιδιωτικός τομέας, παραγωγικοί φορείς, κοινωνικοί εταίροι,αναπηρικό κίνημα και πολίτες γίνουν συνοδοιπόροι προςτην επίτευξη ενός κοινού οράματος: της πλήρουςεφαρμογής της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για ταΔικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Αυτό προϋποθέτειτην ανεμπόδιστη, αυτόνομη και ασφαλή άσκηση τωνδικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και χρόνιες παθήσειςσε κάθε τομέα του κοινωνικού, πολιτικού, οικονομικού καιπολιτιστικού βίου, καθώς και την εξασφάλιση ίσωνευκαιριών για όλους. Αυτό είναι και το όραμα της ΕθνικήςΣτρατηγικής για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία2024-2030
Αναπηρία και Πρωτοβάθμια Φροντίδα ΥγείαςΗ Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) είναι το σύστημα υγείαςσύμφωνα με το οποίο παρέχονται υπηρεσίες έξω-νοσοκομειακήςφροντίδας υγείας, ενώ ταυτόχρονα εξασφαλίζεται ισότιμηπρόσβαση όλου του πληθυσμού, στις υπηρεσίες αυτές.Σκοπός της ΠΦΥ είναι η πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή,αποκατάσταση και ενίσχυση της υγείας των πολιτών, παρέχονταςιατρικές υπηρεσίες, εξετάσεις και φάρμακα, εφαρμόζονταςταυτόχρονα κανόνες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας καιπρόληψης όσον αφορά τη δημόσια υγεία.H ΠΦΥ θεωρείται το πρώτο σημείο επαφής ενός ατόμου με τοσύστημα υγείας της χώρας, παρέχοντας την κατάλληληκαθοδήγηση του ατόμου μέσα στο σύστημα υγείας, ενώπαράλληλα λειτουργεί ως σημείο αναφοράς για τη συνεχή καιολοκληρωμένη δια βίου φροντίδα για άτομα και κοινωνίες.Συγκεκριμένα τα Κέντρα Υγείας και τα Περιφερειακά Ιατρεία
παρέχουν υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας, με έμφαση στηνπροαγωγή υγείας και την πρόληψη νοσημάτων, στονοικογενειακό προγραμματισμό και στις υπηρεσίεςαποκατάστασης των ασθενών, ενώ παρέχουν υπηρεσίες ακόμηκαι κατ' οίκον φροντίδας σε άτομα με αναπηρίες . Επίσης έχειτην ευθύνη για την παρακολούθηση χρονίως πασχόντων, γιατους οποίους δεν απαιτείται νοσηλεία σε νοσοκομείο καιγενικότερα δρα υποστηρικτικά τόσο για τον ασθενή, όσο και τοοικογενειακό του περιβάλλον παρέχοντας ολοκληρωμένεςυπηρεσίες ιατρικής, νοσηλευτικής, ψυχολογικής και κοινωνικήςυποστήριξης.
Στόχος όλων μας θα πρέπει να είναι η καταπολέμηση τωνδιακρίσεων σε βάρος των ατόμων με αναπηρία και τωνοικογενειών τους και η προώθηση, προστασία καιαπόλαυση των ανθρωπίνων και συνταγματικάκατοχυρωμένων δικαιωμάτων τους.