2 Απριλίου 2025: Παγκόσμια Ημέρα Ενημέρωσης για τον Αυτισμό

Η Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για τον Αυτισμό (γνωστή και ως Παγκόσμια Ημέρα Αυτισμού) είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη ημέρα που από το 2007 εορτάζεται στις 2 Απριλίου κάθε έτους, ενθαρρύνοντας τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών να λάβουν μέτρα για την ευαισθητοποίηση σχετικά με ανθρώπους με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού, συμπεριλαμβανομένου του αυτισμού και του συνδρόμου Άσπεργκερ, σε ολόκληρο τον κόσμο.

Η ημέρα αυτή έχει καθιερωθεί ως μια ευκαιρία για την επιβεβαίωση και την προώθηση της πλήρους κατοχύρωσης όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των αυτιστικών ατόμων, σε ισότιμη βάση με όλους τους πολίτες.

Τι είναι ο Αυτισμός

Πρόκειται για μία αναπτυξιακή διαταραχή, με κύρια χαρακτηριστικά την μειωμένη κοινωνική αλληλεπίδραση και επικοινωνία, καθώς και την περιορισμένη, επαναλαμβανόμενη και στερεοτυπική συμπεριφορά.

Στη διαταραχή του αυτισμού εμπλέκονται διαφορετικές εγκεφαλικές περιοχές με τρόπο που δεν έχει διασαφηνιστεί επαρκώς.

Οι δύο άλλες διαταραχές του φάσματος του αυτισμού (ASD) είναι το σύνδρομο Άσπεργκερ, στο οποίο δεν παρατηρείται καθυστέρηση στη γνωστική ανάπτυξη και τη γλώσσα, και η Εκτεταμένη διαταραχή της ανάπτυξης - Μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (PDD-NOS), όπου διαγιγνώσκεται όταν δεν πληρούνται επαρκώς τα κριτήρια για τις άλλες δύο διαταραχές.

Ο αυτισμός δεν είναι ψυχιατρική νόσος, αλλά εντάσσεται στην κατηγορία των Διάχυτων Αναπτυξιακών Διαταραχών.

Ο αυτισμός είναι μια δια βίου νευρολογική κατάσταση που εκδηλώνεται ήδη από την πρώιμη παιδική ηλικία, ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή κοινωνικοοικονομικής κατάστασης. Ο όρος «φάσμα του αυτισμού» αναφέρεται σε ένα ευρύ φάσμα χαρακτηριστικών και εμπειριών. Η κατάλληλη υποστήριξη, οι προσαρμογές και η αποδοχή της νευρολογικής ποικιλομορφίας μπορούν να διασφαλίσουν ότι τα άτομα που ανήκουν στο φάσμα του αυτισμού απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες και πλήρη, ισότιμη συμμετοχή στην κοινωνία.

Ο αυτισμός χαρακτηρίζεται από μοναδικούς τρόπους κοινωνικής αλληλεπίδρασης, μη τυπικές μεθόδους μάθησης, έντονα ενδιαφέροντα σε συγκεκριμένα θέματα, προτίμηση στη ρουτίνα, καθώς και προκλήσεις στην τυπική επικοινωνία και ιδιαίτερους τρόπους επεξεργασίας αισθητηριακών πληροφοριών.

Πως γίνεται η διάγνωση του αυτισμού; Ποιες οι αιτίες που τον προκαλούν;

Έως και σήμερα δεν υπάρχουν βιολογικές ενδείξεις ή ιατρικά τεστ για τον αυτισμό. Οι διαγνώσεις βασίζονται σε συμπεριφορές οι οποίες παρουσιάζονται σε συνδυασμούς κατά την πρώτη παιδική ηλικία. Τα ποσοστά αυτιστικών ατόμων αυξάνονται συνεχώς και ραγδαία και εμφανίζεται σχεδόν 4 φορές πιο συχνά στα αγόρια. Η αιτιολογία του αυτισμού είναι ακόμη άγνωστη παρόλο που αρκετοί πλέον πιστεύουν ότι είναι πολύ-παραγοντική με συνδυασμό γενετικών παραγόντων και περιβάλλοντος. Ενώ δεν μιλάμε για θεραπεία, μπορεί να υπάρξει τεράστια βελτίωση με την κατάλληλη παρέμβαση σε πρώιμη ηλικία. Η λεγόμενη «πρώιμη παρέμβαση» μας δίνει τη καλύτερη πρόγνωση σήμερα.
Ο αυτισμός έχει φάσμα. Τα τελευταία παγκόσμια διαγνωστικά κριτήρια μιλούν για ένα φάσμα συμπτωματολογίας (συμπεριφορών) οι οποίες χρειάζονται σωστό εντοπισμό και έπειτα παρέμβαση.

Τα παιδιά με αυτισμό δεν είναι απαραίτητα λιγότερο ή περισσότερο ευφυή από άλλα.

Μπορούν να έχουν λιγότερες ή περισσότερες κλίσεις από τα παιδιά της ηλικίας τους με υψηλά ποσοστά σε μαθηματικά, μουσική ή στην οπτική αντίληψη. Τα παιδιά με αυτισμό μπορούν να μιλήσουν, μπορούν καταλάβουν, μπορούν να μάθουν. Δεν αμφισβητούμε τις δυνατότητες, μπορεί όμως να μη βρούμε εμείς τον τρόπο να τις επικοινωνήσουμε και να τις διδάξουμε.

Κάθε παιδί (ενήλικας) με αυτισμό, είναι διαφορετικό, όπως ακριβώς συμβαίνει με όλα τα παιδιά (ανθρώπους)..

Η οικογένεια του αυτιστικού ατόμου περνάει μια ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο κατά τη πρώτη διάγνωση και μέχρι τη συνειδητοποίηση της διαταραχής και της συμπτωματολογίας. Η οικογένεια και γενικότερα το κοινωνικό περιβάλλον παίζει τεράστιο ρόλο στην εξέλιξη του αυτιστικού παιδιού. Έρευνες αποδεικνύουν τις πολλές ώρες εκπαίδευσης που χρειάζονται για την καλύτερη πρόγνωση γι' αυτό και η συμμετοχή της οικογένειας είναι καταλυτική. Οφείλουμε να είμαστε υποστηρικτικοί και βοηθητικοί.

Ο αυτισμός μας αφορά όλους!

Παρά το υψηλό ποσοστό αυτισμού παγκοσμίως, η έλλειψη κατανόησης έχει σοβαρές συνέπειες τόσο για τα ίδια τα άτομα όσο και για τις οικογένειες και τις κοινότητές τους.

Υπάρχουν αυτιστικοί άνθρωποι και παιδιά ανάμεσά μας που δεν μπορούμε να τους αναγνωρίσουμε ως ανθρώπους με κάποια διαταραχή καθώς έχουν μάθει να διαχειρίζονται εξαιρετικά καλά τις δυσκολίες τους.

Πρόκειται για άτομα με κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία είναι ενεργά μέλη της κοινωνίας όπως όλοι μας. Είναι γείτονές μας, μαθητές μας, συμμαθητές των παιδιών μας, συνάδελφοί μας, συμφοιτητές μας, καθηγητές και προϊστάμενοί μας. Κάθονται δίπλα μας στο λεωφορείο, παίζουν στη παιδική χαρά της γειτονιάς μας, ψωνίζουν από το ίδιο σούπερ μάρκετ. Έχει περισσότερες πιθανότητες από όσες φαντάζεσαι να συναναστραφείς στη ζωή με ένα αυτιστικό άτομο, μη κλείνεις τα μάτια, ενημερώσου!

Η στιγματοποίηση και οι διακρίσεις που σχετίζονται με τις νευρολογικές διαφορές εξακολουθούν να αποτελούν σημαντικά εμπόδια στην πρόσβαση στη διάγνωση και στις θεραπείες, ένα ζήτημα που πρέπει να αντιμετωπιστεί από τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής .

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αποτελεί βασικό πυλώνα της φροντίδας υγείας. Συνιστά σφαιρική προσέγγιση στην υγεία και περιλαμβάνει ως ενιαίο σύνολο την ιατρική διάγνωση και θεραπεία κοινών προβλημάτων υγείας, την έγκαιρη διάγνωση διαταραχών, την πρόληψη και προαγωγή υγείας. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας αποτελεί το επίκεντρο των συστημάτων υγείας, συμβάλλοντας στην καλύτερη κάλυψη των αναγκών υγείας, καθώς και στην αποφόρτιση των νοσοκομείων και την οικονομικότερη και αποδοτικότερη λειτουργία του όλου συστήματος υγείας, με επίκεντρο στον άνθρωπο, τις ανάγκες του και την οικογένεια.

Για τα παιδιά, στην Πρωτοβάθμια Φροντίδας Υγείας λαμβάνει χώρα η παρακολούθηση της υγείας τους και η πορεία της ανάπτυξης τους, με έμφαση στην πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση, ενώ σε επίπεδο οικογένειας προωθείται η εκπαίδευση και η ενεργή υποστήριξη των γονέων στο μεγάλωμα των παιδιών και την εξέλιξη της οικογένειας. Ο παιδίατρος της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, ο οικογενειακός ιατρός και οι λοιποί επαγγελματίες της ΠΦΥ, φροντίζουν τα παιδιά από τη γέννησή τους και μέχρι τη μέση και την όψιμη εφηβεία, ηλικίες με μεγάλες διαφορές τόσο στις βιολογικές όσο και στις συναισθηματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές ανάγκες.